Nauczyciele z niższymi pensjami

Gorącym tematem jest obecnie sprawa nauczycielskich pensji, gdyż część pedagogów alarmuje, że otrzymała niższe wypłaty po wejściu w życie przepisów Polskiego Ładu. Z kolei odmiennego zdania są przedstawiciele resortu edukacji.

W czym tkwi problem z pensjami nauczycielskimi?

Od 1 stycznia 2022 roku obowiązuje w Polsce nowy system podatkowo-składkowy, będący częścią programu gospodarczego Polski Ład. Tym samym pensje za styczeń bieżącego roku pracownicy otrzymują już na nowych zasadach. W tym gronie są nauczyciele, których wynagrodzenia są płatne z góry.

Po pierwszych przelewach jakie trafiły już na ich konta, część z nich jest mocno rozgoryczona. Spodziewali się bowiem wyższych pensji, tymczasem na konta trafiło mniej niż przed miesiącem.

Jak mówi Magdalena Kaszulanis, rzecznik prasowy Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP), do związku docierają sygnały od nauczycieli o obniżonych wynagrodzeniach. Obecnie problem jest analizowany i trudno jednoznacznie mówić o jego przyczynach, jak i skali. Na pewno problem nie dotyczy wszystkich nauczycieli.

Z kolei Marek Pleśniar, przewodniczący Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty, stwierdza, iż z jego informacji wynika, że negatywne skutki zmian podatkowych nie dotyczą wielu pedagogów, choć zdarzają się placówki szkolne, gdzie wszyscy nauczyciele otrzymali niższe wynagrodzenia.

Zdaniem Magdaleny Kaszulanis, obniżki pensji są różne, od 40 do nawet 400 zł i dotyczą wszystkich typów szkół. Nauczyciele łączą te obniżki z wejściem w życie przepisów programu Polski Ład, jednak przedstawiciele związku sprawdzają jeszcze jeden trop, mianowicie czy błędy nie wynikają z pomyłek księgowych, które nie są jeszcze biegłe w stosowaniu nowych przepisów w praktyce.

Generalnie panuje w tym zakresie całkiem niezły bałagan, gdyż część pedagogów otrzymała niższe wynagrodzenia jedynie w jednej ze szkół, w których pracują, lecz są też i tacy, którzy otrzymali wyższe wynagrodzenia. Zdarzają się też takie absurdalne sytuacje, gdy nauczyciele w jednej szkole, z taką samą liczbą godzin, otrzymali różne wysokości pensji, jedną z obniżką wynagrodzenia, a drugą z podwyżką wynagrodzenia.

Jakich zmian w podatkach dokonał program Polski Ład?

Generalnie elementem reformy podatkowej niekorzystnym dla pracowników jest brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku. Z kolei korzyścią jest znacznie wyższa kwota wolna od podatku, która wzrosła do poziomu 30.000 zł. Urzędnicy Ministerstwa Finansów wielokrotnie przekonywali, iż dla zarabiających do 5.700 zł miesięcznie brutto bilans zmian będzie zawsze na korzyść pracownika. I potwierdzają to również wszelkie kalkulatory płacowe, z których wynika, iż takie osoby powinny na rękę otrzymywać więcej.

Z kolei, by również osoby o wyższych dochodach nie straciły na wprowadzeniu programu Polski Ład, przewidziano dla nich tak zwaną ulgę dla klasy średniej. Przysługuje ona pracownikom, których roczne przychody mieszczą się w przedziale od 68.412 zł do 133.692 zł (czyli od 5.701 zł do 11.141 zł miesięcznie).

Co zatem mogło być przyczyną obniżonych wypłat wynagrodzeń nauczycieli?

Zdaniem Małgorzaty Samborskiej, partnera i doradcy podatkowego w Grant Thornton, przyczyną niższych płac netto nauczycieli może być niezłożenie przez nich druku PIT-2. Druk ten składany jest pracodawcy, by ten mógł odprowadzić z pensji podatek z uwzględnieniem kwoty zmniejszającej, potocznie nazywanej kwotą wolną od podatku.

Tymczasem niezłożenie tego dokumentu powoduje, że wypłata na rękę jest niższa, lecz po dokonaniu rozliczenia rocznego otrzymujemy zwrot nadpłaty podatku. I obecnie, gdy po wejściu w życie Polskiego Ładu kwota zmniejszająca wzrosła kilkukrotnie, wynagrodzenie osób, które nie złożyły oświadczenia PIT-2 będzie niższe, za to zwrot podatku po dokonaniu rozliczenia rocznego znacznie wyższy. Tym samym takie osoby zyskają na wprowadzeniu programu Polski Ład, lecz dopiero w 2023 roku, gdy złożą zeznanie roczne za rok 2022.

Problem jednak w tym, iż oświadczenie PIT-2 nie jest żadną nowością, bo obowiązuje już od wielu lat. Pracownik składa je zwykle przy podejmowaniu zatrudnienia i pozostaje ono ważne przez kolejne lata, bez konieczności składania go ponownie.

Doradcy podatkowi zwracają jednak uwagę na to, iż oświadczenie PIT-2 składa się u jednego pracodawcy. Jeżeli zatem jakiś pedagog pracuje w kilku placówkach oświatowych, tam, gdzie złożył owe oświadczenie otrzyma wynagrodzenie wyższe, a w pozostałych niższe.

Generalnie problem z niezłożonym oświadczeniem PIT-2 jest taki, iż wprawdzie owo oświadczenie wycofać można w dowolnej chwili, jednak składa się je tylko przed otrzymaniem pierwszej wypłaty w danym roku podatkowym. I zapewne wielu nauczycieli było nieświadomych tego przepisu.

Zatem, jak zauważa Małgorzata Samborska, obecnie najlepszym rozwiązaniem byłaby szybka nowelizacja tego przepisu. Z uwagi na to, iż owa zmiana byłaby z korzyścią dla podatników, nowelizacja jest możliwa nawet w przeciągu roku. Innym wyjściem byłaby korzystna interpretacja przepisów dokonana przez ministra finansów.

Inną możliwą przyczyną niższych wypłat pensji nauczycielskich jest zastosowanie ulgi dla klasy średniej, a praktycznie właśnie jej niezastosowanie. To wyjaśniałoby niższe pensje pedagogów zarabiających powyżej kwoty 5.701 zł brutto.

Jak bowiem zauważył Radosław Brzózka, szef Gabinetu Politycznego ministra edukacji i nauki, niektórzy pracownicy szkół odpowiedzialni za wynagrodzenia nie zastosowali owej ulgi dla klasy średniej prawidłowo. Stąd też nauczyciele będą z niej korzystać od lutego 2022, przy czym przysługuje im zwrot również za styczeń bieżącego roku.

Podsumowując, obecnie nauczyciele jako jedna z pierwszych grup zawodowych odczuwają na własnej skórze wejście w życie przepisów Polskiego Ładu. I niektórzy z nich bywają zawiedzeni faktem, iż ich wypłata netto jest niższa w porównaniu z miesiącem poprzednim, gdy nowe przepisy jeszcze nie obowiązywały. Zdaniem ekspertów problem niższej wypłaty może mieć generalnie dwie przyczyny, mianowicie niezłożenie w terminie oświadczenia PIT-2, upoważniającego pracodawcę do odprowadzania podatku z uwzględnieniem kwoty wolnej. Drugą przyczyną niższych wypłat może być niezastosowanie ulgi dla klasy średniej. Zatem obecna sytuacji winna stać się lekcją dla pozostałych pracowników by zadbali oni odpowiednio wcześniej o dostarczenie do pracodawcy właściwych zaświadczeń i oświadczeń.