Rodzice częściej unikną nadgodzin i zmian nocnych

Planowana nowelizacja kodeksu pracy sprawi, iż rodzicom łatwiej będzie uniknąć nadgodzin i pracy na zmianach nocnych. To zaś sprawić może, iż szczególnie przedsiębiorstwa produkcyjne mogą mieć całkiem poważne problemy z zapewnieniem prawidłowej organizacji pracy.

Jakie zatem zmiany czekają na pracodawców i pracowników w kontekście nowelizacji kodeksu pracy?

Otóż obecnie pracownika opiekującego się dzieckiem do lat czterech nie wolno, bez jego zgody, zatrudniać:

• w godzinach nadliczbowych
• w porze nocnej
• w systemie przerywanego czasu pracy

jak i wysyłać w podróż służbową, o czym mówią przepisy zawarte w art. 178 par. 2 kodeksu pracy (KP).

Obecnie natomiast planowana jest nowelizacja KP dotycząca między innymi rozszerzenia uprawnień dla rodziców dzieci. Po zmianach bowiem szczególną opieką otoczeni zostaną rodzice dzieci do ósmego roku życia. Zatem przywilej udzielania swej zgody na chociażby pracę w nadgodzinach bądź delegację uzyska co najmniej kilkaset tysięcy pracowników, co na pewno odczują zatrudniający.

Jak takie rozszerzenie uprawnień pracowników będących rodzicami jest oceniane przez pracodawców?

Otóż zdaniem Roberta Lisickiego, dyrektora departamentu pracy Konfederacji Lewiatan, zmiana przepisów spowoduje znaczne utrudnienie funkcjonowania pracodawców, szczególnie zaś w przedsiębiorstwach produkcyjnych stosujących pracę zmianową. Wszystko przez to, iż znacząco wzrośnie liczba pracowników, którym bez ich zgody nie będzie można polecać pracy w porze nocnej.

Problem jednak dotyczyć będzie nie tylko przedsiębiorstw produkcyjnych, lecz również chociażby usługowych czy też handlowych, które otwarte bywają przecież w godzinach późniejszych. Pracodawca bowiem nie będzie miał prawa weryfikowania chociażby tego, czy drugi z rodziców nie korzysta już z takiej dodatkowej ochrony u swego pracodawcy, co oznacza, iż w praktyce dziecko ma już zapewnioną opiekę.

Podobne zastrzeżenia zgłaszają również przedstawiciele innych organizacji zrzeszających zatrudniających. Zdaniem przedstawicieli Związku Przedsiębiorców i Pracodawców omawiany przepis może prowadzić do zaburzenia organizacji pracy w niektórych przedsiębiorstwach.

Z kolei przedstawiciele organizacji Pracodawcy RP podkreślają, iż nowelizacja przepisów może wywołać efekty odwrotne od zamierzonych, czyli pogorszyć, a nie polepszyć sytuację opiekunów dzieci na rynku zatrudnienia. Bowiem zdarzyć się może, iż pracodawcy, gdzie często dochodzi do pracy w godzinach nadliczbowych bądź mamy do czynienia z częstymi podróżami służbowymi, zatrudniać będą osoby bezdzietne bądź też ze starszymi dziećmi. Stąd też postulują oni, by dotychczasowe brzmienie art. 178 par. 2 KP pozostawić bez zmian.

Co jeszcze będzie miało wpływ na sytuację pracodawców i rodziców małych dzieci?

Generalnie problemy z prawidłowym funkcjonowaniem obsad, zwłaszcza w przypadku pracy zmianowej, mogą być dodatkowo pogłębione przez inne planowane rozwiązanie. Nowelizacja KP przewiduje bowiem również zwiększenie liczby dni wolnych od pracy poprzez chociażby:

• wydłużenie okresu trwania urlopu rodzicielskiego (o 2 miesiące)
• wprowadzenie dodatkowego urlopu opiekuńczego na niesamodzielnego członka rodziny (w wymiarze 5 dni w przeciągu roku)
• dodatkowe zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej i w pilnych sprawach rodzinnych (w wymiarze 2 dni bądź 16 godzin rocznie)

Jak podkreśla Małgorzata Lorenc z przedsiębiorstwa Lorenc – Doradztwo HR, pracodawca zobowiązany będzie udzielić zwolnienia z powodu działania siły wyższej na żądanie pracownika, zgłoszone najpóźniej w dniu korzystania z wolnego. A zatrudnionym już teraz przysługują przecież 4 dni urlopu na żądanie w przeciągu roku kalendarzowego.

To wszystko sprawić może, iż pracodawca będzie co pewien czas zaskakiwany wnioskami o natychmiastowe wolne od pracy. To niewątpliwie nie ułatwi organizacji pracy ani zapewnienia prawidłowego jej toku.

Poza tym problemem może być również sam termin wnioskowania o urlop opiekuńczy, czyli 3 dni przed rozpoczęciem korzystania z niego. To bowiem za krótki czas na zapewnienie zastępstwa i normalnego czasu pracy.

Czy rzeczywiście koniecznym jest wprowadzenie tak wielu rozwiązań, stanowiących ułatwienie dla pracowników wychowujących dzieci?

Zdaniem rządzących kształt obecnie procedowanego projektu nowelizacji jest determinowany regulacjami unijnymi. Otóż nowelizacja jest realizacją dwóch unijnych dyrektyw, w tym szczególnie tej z dnia 20 czerwca 2019 roku w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (Dz.Urz. L 188/79).

W uzasadnieniu do projektu nowelizacji KP przedstawiciele resortu rodziny podkreślili, iż przykładowo zmiana dotycząca nadgodzin, pracy nocnej i delegowania rodziców dzieci jest zgodna z art. 1 wspomnianej dyrektywy i ma na celu ułatwienie pracownikom godzenia życia zawodowego i rodzinnego.

Takie argumenty jednak nie do końca przekonują przedstawicieli pracodawców, podkreślających, iż niewątpliwie zmiana KP jest wymagana przez przepisy Unii Europejskiej i z pewnością musi zostać przeprowadzona. Tym niemniej jednak opracowana przez przedstawicieli resortu rodziny propozycja zawiera wiele norm, które są znacznie bardziej restrykcyjne aniżeli wymogi unijnych dyrektyw.

Poza tym wiele z proponowanych rozwiązań będzie miało wpływ na zwiększenie obowiązków formalnych po stronie pracodawców. Będą oni bowiem musieli znacznie więcej czasu poświęcać na realizację owych dodatkowych zobowiązań, zamiast skupiać się na bezpośrednim prowadzeniu działalności gospodarczej.

Podsumowując, planowana nowelizacja przepisów kodeksu pracy, której jedną z podstaw jest wprowadzenie do polskiego porządku prawnego przepisów unijnej dyrektywy w sprawie równowago między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów, znacznie rozszerza uprawnienia pracowników, będących rodzicami. Okazuje się bowiem, iż w myśl projektowanych zmian rodzice dzieci do lat 8 częściej unikną nadgodzin i pracy w okresie nocnym, jak i wyjazdów służbowych. To jednak sprawi, iż pracodawcy mogą mieć coraz większe problemy z zapewnieniem prawidłowej organizacji pracy.