Żołnierz po zwolnieniu ze służby z zasiłkiem

Ustawa o obronie Ojczyzny wprowadziła kilka istotnych zmian odnośnie ubezpieczeń żołnierzy i zasiłków chorobowych w przypadku niezdolności do pracy po zwolnieniu ze służby czynnej.

Jak dzieli się służba wojskowa i jakie w związku z tym podziałem są warianty ubezpieczeń żołnierzy?

Zgodnie z przepisami ustawy o obronie Ojczyzny uchwalonej 11 marca 2022 roku służba wojskowa dzieli się na:

• czynną służbę wojskową
• służbę w rezerwie

Czynna służba wojskowa podlega dalszej klasyfikacji pod względem sposobu jej pełnienia i wyróżniamy:

• zasadniczą służbę wojskową
• terytorialną służbę wojskową
• służbę w aktywnej rezerwie w dniach tej służby i podczas odbywania ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy
• zawodową służbę wojskową
• służbę w razie ogłoszenia mobilizacji i w podczas wojny

Ze względu na powyższy podział, są także różnice w sposobie podlegania lub niepodlegania powszechnemu systemowi ubezpieczeń społecznych i tak, żołnierze zawodowi nie podlegają pod to ubezpieczenie, a wypłacane im świadczenia pochodzą ze środków budżetowych.

Żołnierze niezawodowi natomiast jeśli pozostają w służbie czynnej, nie podlegają wówczas odrębnemu systemowi dedykowanemu żołnierzom zawodowym, lecz ubezpieczeni są w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), a ich składki na ubezpieczenie rentowe i emerytalne finansowane są z budżetu państwa i opłacane są przez jednostkę organizacyjną podległą ministrowi obrony narodowej. Takie rozwiązanie sprawia, że żołnierze, którzy będą ubiegać się o rentę lub emeryturę, nie będą mieli problemu z ciągłością trwania ubezpieczenia w ZUS.

W celu obliczenia składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe podstawą wymiaru jest kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę z grudnia poprzedniego roku, natomiast w przypadku żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową, obliczenia będą miały charakter rotacyjny, a zatem podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe będzie kwota uzyskanego uposażenia z tytułu służby wojskowej.

Jakie nastąpiły zmiany odnośnie świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy?

W ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej również ustawą zasiłkową, nastąpiła zmiana po uchwaleniu ustawy o obronie Ojczyzny polegająca na przyznaniu prawa do zasiłku chorobowego dla żołnierza, który został zwolniony z wojskowej służby czynnej na analogicznych zasadach jak dla wszystkich innych ubezpieczonych, gdyż ustawa zasiłkowa mówi, iż zasiłek chorobowy przysługuje także osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego w przypadku trwania tej niezdolności co najmniej 30 dni oraz:

• powstałej nie później niż 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego
• powstałej nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeśli choroba jest zakaźna z okresem wylęgania dłuższym niż 14 dni lub jeśli objawy tej choroby ujawniają się później niż 14 dni od jej początku

Takie brzmienie przepisu daje zapewnienie posiadania ciągłego źródła utrzymania choremu, który ma uniemożliwione chorobą szukanie nowego źródła zarobkowania po zakończeniu poprzedniej pracy lub likwidacji działalności gospodarczej. Maksymalną kwotą podstawy obliczenia zasiłku w takim przypadku jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie, a w przypadku żołnierzy po zakończeniu czynnej służby wojskowej, podstawą wymiaru świadczenia jest minimalne wynagrodzenie za pracę.

Żołnierzom, którzy zostali zwolnieni ze służby czynnej za okres niezdolności lub niemożności wykonywania pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego zasiłek chorobowy jest należny nie dłużej niż przez 91 dni – tak wynika z ust. 2 ustawy zasiłkowej, mimo że art. 8 ust. 1 tegoż aktu prawnego mówi, że zasiłek chorobowy przysługuje co do zasady przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy przez okres do 182 dni, a jeśli niezdolność ta wynika z zachorowania na gruźlicę lub ciąży, to do 270 dni.

Skrócenie wypłacania zasiłku chorobowego do 91 dni nie dotyczy przypadku niezdolności do pracy po pobraniu tkanek, narządów i badań ich dotyczących oraz niezdolności spowodowanej zachorowaniem na gruźlicę lub ciążę – wówczas zastosowanie ma art. 8 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Zastosowanie ma również art. 13 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, który mówi, że zasiłek nie przysługuje, gdy:

• osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty
• osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub rozpoczęła inną działalność zarobkową stanowiącą inny tytuł do objęcia jej obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym lub dobrowolnie do niego przystąpiła
• osoba niezdolna do pracy nie nabyła jeszcze prawa do zasiłku, bo jeszcze trwa tzw. okres wyczekiwania
• osoba niezdolna do pracy ma prawo do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, uzupełniającego świadczenia rodzicielskiego, kompensacyjnego świadczenia nauczycielskiego
• osoba niezdolna do pracy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznego rolników

Powodem braku uprawnień do zasiłku chorobowego w powyższych przypadkach jest wypełnienie celu ustawy zasiłkowej, a zatem zapewnienie źródła utrzymania w okresie choroby, a skoro osoba niezdolna do pracy ma inne źródło utrzymania, to zasiłek chorobowy się jej nie należy.

Podsumowując, po zwolnieniu żołnierza z czynnej służby wojskowej, kiedy jest on niezdolny do podjęcia innej pracy, otrzyma zasiłek chorobowy na zasadach adekwatnych do zasad stosowanych po ustaniu tytułu ubezpieczeniowego dla innych chorych, a podstawą wymiaru tego zasiłku będzie minimalne krajowe wynagrodzenie.