Wspólnicy spółek jawnych bez świadczenia postojowego

Sądy w Polsce pozostają w zdecydowanej większości nieugięte i nadal większość spraw sądowych dotyczących świadczenia postojowego dla wspólników spółek jawnych kończy się oddaleniem odwołania osoby skarżącej. W rozumieniu bowiem przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców, jak i innych regulacji szczegółowych, wspólnik spółki jawnej nie prowadzi działalności gospodarczej.

O jakim problemie jest mowa w kontekście świadczenia postojowego dla wspólników spółek jawnych?

Zasadniczo świadczenie postojowe jest obok zwolnienia z opłacania składek na rzecz ZUS jednym z podstawowych narzędzi wsparcia, które ma pomóc przedsiębiorcom w okresie epidemii. Jednakże największe wątpliwości interpretacyjne powodują już same przepisy wprowadzające w życie te rozwiązania, czyli ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm.) zwana dalej tarczą antykryzysową.

I taki problem interpretacyjny powstał też w odniesieniu do wspólników spółek handlowych, którym ZUS konsekwentnie odmawia prawa do świadczenia postojowego, a oni z kolei zaskarżają te decyzje organu rentowego do sądu.

Przykładem takim jest chociażby sprawa, którą zajmował się ostatnio Sąd Okręgowy w Łodzi, dotycząca kobiety, która jest wspólnikiem w spółce jawnej. W związku z epidemią złożyła ona mianowicie wniosek o świadczenie postojowe na podstawie przepisów tarczy antykryzysowej. Wnioskodawczyni spełniła wszystkie warunki przyznania pomocy, z wyjątkiem jednego. Mianowicie nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162), jak i innych regulacji szczegółowych. W tym przypadku osoba wnioskująca o świadczenie jest bowiem wspólnikiem spółki jawnej i zdaniem organu rentowego nie zalicza się do powyższych kategorii.

Co zatem uczyniła owa kobieta z chwilą otrzymania negatywnej decyzji odnośnie świadczenie postojowego?

Otóż kobieta nie zgodziła się z argumentacją urzędników ZUS i złożyła odwołanie do sądu. W swym odwołaniu owa kobieta powoływała się na art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266 ze zm., zwana dalej ustawą systemową), zgodnie z którą wspólnik spółki jawnej jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. Z uwagi na powyższe wnosząca dowołanie uznała, iż tym samym spełnia kryteria przyznania pomocy na podstawie przepisów szczególnych.

Ponadto, powołała się ona również na uzasadnienie tarczy antykryzysowej, gdzie zapisano, iż zakresem pomocy powinny być objęte osoby z grupy najbardziej zagrożonej, w tym między innymi przedsiębiorcy opłacający składki sami za siebie. I z takiego uzasadnienia wywiodła ona, iż skoro wspólnik spółki jawnej jest zobowiązany do odprowadzania należności wobec ZUS, tym samym jest uprawniony do świadczenia postojowego.

Jak na ten problem spojrzeli sędziowie sądu?

Otóż Sąd Okręgowy w Łodzi nie podzielił argumentów owej wspólniczki spółki jawnej i oddalił jej odwołanie. W swym uzasadnieniu sędzia wskazał, iż bez wątpienia świadczenie postojowe przysługuje osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie ustawy prawo przedsiębiorców. Jednocześnie sędzia zwrócił też uwagę na to, iż problem może stwarzać użyte w tarczy antykryzysowej sformułowanie „innych przepisów szczególnych”.

Jednakże zdaniem tegoż sądu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej nie jest regulacją szczególną, o której mowa właśnie w art. 15 tarczy antykryzysowej. W tym kontekście przepis ten nie określa kto jest prowadzącym działalność gospodarczą. O tym bowiem decydują prawo przedsiębiorców lub inne przepisy szczególne. Z kolei pojęcie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, które znalazło się we wspomnianym art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej sformułowane zostało na potrzeby ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i dotyczy osób, które wykonują różnego rodzaju działalność na własny rachunek.

Jednocześnie sędzia zauważył, iż w tym przypadku mamy do czynienia z pewnego rodzaju dychotomią, gdyż na gruncie prawa przedsiębiorców wspólnik spółki jawnej nie jest przedsiębiorcą, a z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych, już takowym jest. Co jednak istotne w powyższej sytuacji, to fakt, iż w kwestii świadczenie postojowego decyduje kwalifikacja z punktu widzenia regulacji dotyczącej działalności gospodarczej, to znaczy jak daną osobę postrzegają te właśnie przepisy.

Zachodzi więc pytanie o jakie przepisy szczególne chodziło ustawodawcy?

W tym kontekście wymienione w tarczy antykryzysowej sformułowanie „inne przepisy szczególne” odnosi się do ustawy o rzemiośle lub innych przepisów prawa gospodarczego regulującego status i zasady funkcjonowania podmiotów gospodarczych.

Sędzia uznał ponadto, iż nawet celowościowa interpretacja przepisów tarczy antykryzysowej prowadzi do odmiennych, aniżeli próbowała to wykazać skarżąca, wniosków. Stąd też jej odwołanie zostało oddalone.

Generalnie w odniesieniu do wspólników spółki jawnej nie jest to pierwszy taki wyrok, nie przyznający im prawa do świadczenia postojowego. Podobną sprawą zajmował się również Sąd Okręgowy w Toruniu, a sprawa dotyczyła osoby, która figurowała w Krajowym Rejestrze Sądowym jako wspólnik spółki cywilnej i z tego tytułu była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

Również w tym przypadku, pomimo wykazania przez daną osobę wymaganego spadku poziomu przychodów w okresie marzec-kwiecień 2020 roku, otrzymała ona negatywną decyzję ZUS w sprawie świadczenia postojowego. Tutaj również organ rentowy uznał, iż osoba ta jest wspólnikiem spółki jawnej, a tym samym nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów tarczy antykryzysowej.

Wniesione również przez ubezpieczonego odwołanie do sądu zostało oddalone, a w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 listopada 2020 roku (sygn. akt IV U 550/20) czytamy, iż wspólnicy spółki jawnej nie mogą być traktowani jak osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, ponieważ zostali wyłączeni z tego kręgu przez przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Te osoby zostały zakwalifikowane do innej kategorii, czyli osób prowadzących pozarolniczą działalność.

A to nie jest zdaniem sądu to samo. W tej sytuacji bowiem działalność gospodarczą wykonuje spółka, a nie wspólnicy. Dlatego też ubezpieczony nie może nabyć prawa do świadczenia postojowego.

Podsumowując, sądy w Polsce ewidentnie stają po stronie organu rentowego, który interpretując przepisy tarczy antykryzysowej odmawia wspólnikom spółek jawnych prawa do świadczenia postojowego. Przepisy tarczy antykryzysowej zostały tak skonstruowane, iż wspólnicy spółek jawnych nie zostali objęci tą formą pomocy. I toczone przez nich batalie sądowe również nie zmieniają ich położenia w tym względzie.