Akcjonariusz prostej spółki akcyjnej, jak przedsiębiorca

Okazuje się, iż akcjonariusz prostej spółki akcyjnej jest przez organ rentowy traktowany jak przedsiębiorca w zakresie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Taka interpretacja dotyczy osób, które obejmą akcje w zamian za świadczenie pracy lub usług. Przepisy ubezpieczeniowe uznają ich bowiem za prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, jak wspólników spółek osobowych.

Co zatem wiadomo o akcjonariuszach prostej spółki akcyjnej?

Generalnie przepisy kodeksu handlowego o prostej spółce akcyjnej, jako nowej formie spółek kapitałowych, wchodzą w życie z dniem 1 lipca bieżącego roku. Zgodnie z założeniami autorów projektu nowelizacji ustawy prosta spółka akcyjna jest przeznaczona dla innowacyjnych przedsięwzięć, do których nie przystają dotychczasowe formy prawne spółek kapitałowych.

Jedną bowiem z podstawowych różnic pomiędzy zwykłą spółką akcyjną, a prostą spółką akcyjną jest możliwość wnoszenia wkładów w postaci pracy i usług na pokrycie akcji. Obecnie bowiem takie świadczenie może być przedmiotem wkładu wyłącznie w spółce osobowej, a niemożliwe w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i spółki akcyjnej.

Tymczasem w prostej spółce akcyjnej taka możliwość została dopuszczona, z myślą głównie o spółkach typu start-up, gdzie, jak wskazują autorzy projektu ustawy „łączone są unikalne umiejętności, wiedza, pomysły i praca inwestorów z kapitałem dostarczanym na rozwijanie działalności przez inwestorów finansowych”.

Okazuje się jednak, iż skorzystanie z takich możliwości, jakie stwarza prosta spółka akcyjna, będzie miało również skutki w sferze ubezpieczeń społecznych. Bowiem osoba, która obejmie akcje za świadczenie pracy lub usług, będzie podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą.

Kto jest zatem obecnie uznawany przez przepisy i organ rentowy za osobę prowadzącą działalność gospodarczą?

Otóż zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 423. ze zm., zwana dalej ustawą systemową), do dnia 1 lipca 2021 roku za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się:

• prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych
• twórcę i artystę
• wykonującego wolny zawód
• wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej
• prowadzącego publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół

Po zmianie przepisów, od 1 lipca bieżącego roku, prowadzącym działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy systemowej będzie także akcjonariusz prostej spółki akcyjnej wnoszący do spółki swój wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług. Otóż taki akcjonariusz będzie podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu oraz wypadkowemu od dnia rozpoczęcia tej pracy lub tych usług do dnia zakończenia ich świadczenia. W takiej sytuacji minimalną podstawą wymiaru składek będzie równowartość 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Ważnym jest, iż w przypadku akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej nie będzie możliwym korzystanie z ulg w opłacaniu składek, jak chociażby ulga na start, preferencyjne stawki czy też mały ZUS Plus.

Istotnym jest też przeanalizowanie sytuacji, gdy osoba będąca akcjonariuszem prostej spółki akcyjnej będzie jednocześnie prowadziła samodzielnie pozarolniczą działalność gospodarczą. Otóż taka osoba nie będzie mogła w kolejnym roku skorzystać z preferencyjnych stawek przysługujących w ramach małego ZUS Plus, nawet gdy spełni warunki odnośnie przychodu i dochodu. Zgodnie bowiem z art. 18c ust. 11 pkt 4 ustawy systemowej, wykonywanie działalności innej niż działalność gospodarcza pozbawia ulgi.

Co jeszcze wiedzieć powinien akcjonariusz prostej spółki akcyjnej w kontekście ubezpieczeń społecznych?

Otóż dla takiej osoby zastosowanie będą miały też przepisy o zbiegu ubezpieczeń, co oznacza, iż nie zawsze będzie ona obowiązkowo opłacała składki na ubezpieczenie społeczne z tego tytułu. Zgodnie bowiem z art. 9 ustawy systemowej będą one dobrowolne dla akcjonariusza prostej spółki akcyjnej, który osiąga miesięczny przychód ze stosunku pracy lub ze świadczenia usług na podstawie umów, do których stosuje się przepisy o zleceniu, w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. Jeżeli jednak ów przychód będzie niższy, to opłacanie składek jako akcjonariusz będzie obowiązkowe.

W przypadku zbiegów ubezpieczeń i gdy kwota przychodu z innego źródła jest niższa od kwoty płacy minimalnej, mamy do czynienia z różnymi wariantami i tym samym odmiennymi sposobami opłacania składek ubezpieczeniowych. Zatem przykładowo:

• gdy dana osoba jest akcjonariuszem prostej spółki akcyjnej i jednocześnie pracuje na etacie – składki ubezpieczeniowe opłacane będą z obydwu tytułów, gdyż etat stanowi zawsze obowiązkowy tytuł ubezpieczeniowy
• gdy akcjonariusz prostej spółki akcyjnej jednocześnie jest zleceniobiorcą – wówczas tytułem do ubezpieczeń jest jedynie działalność jako akcjonariusz prostej spółki akcyjnej
• gdy akcjonariusz prostej spółki akcyjnej jednocześnie prowadzi samodzielną działalność gospodarczą – wówczas obowiązuje art. 9 ust. 3 ustawy systemowej, mówiący o tym, iż osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności

W powyższym kontekście znacznie prostsza jest sprawa dotycząca składki zdrowotnej. Otóż konieczność jej odprowadzania dotyczy każdego tytułu ubezpieczeniowego oddzielnie. Zatem osoby wykonujące różne rodzaje działalności gospodarczych (przykładowo prowadzące samodzielną działalność gospodarczą, jak i będące wspólnikami prostej spółki akcyjnej) muszą odprowadzać składki na ubezpieczenie zdrowotne od każdego z rodzajów działalności niezależnie.

Podsumowując, prosta spółka akcyjna jako nowa forma prawna pojawi się w polskim systemie prawnym z dniem 1 lipca bieżącego roku. Ma to być odpowiedź na połączenie unikalnych umiejętności, wiedzy i pomysłów jednych osób z kapitałem dostarczanym na rozwój od inwestorów finansowych. W tym kontekście pamiętać należy, iż akcjonariusz takiej prostej spółki akcyjnej, wnoszący do tejże spółki wkład w postaci świadczenia pracy lub usług, jest traktowany przez organ rentowy jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Tym samym podlegać ona będzie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, przy czym nie będzie ona już mogła korzystać z ulg w zakresie opłacania składek ubezpieczeniowych.