Poprawiona ulga dla członków organizacji związkowych

Posted on by

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zakłada nałożenie obowiązku na pracodawcę odnośnie informowania pracowników, którzy należą do związków zawodowych, o wysokości kwot potrąconych z ich wynagrodzenia i wpłacanych na rzecz związku zawodowego w formie rocznej deklaracji PIT.

W jakim celu nakłada się na pracodawcę nowy obowiązek informacyjny?

Przepisy realizujące Polski Ład wprowadziły możliwość dokonywania odliczeń od dochodu składek wpłaconych na rzecz związków zawodowych z limitem do 300 zł w danym roku podatkowym. Obecnie wysokość kwoty do PIT pracownik musi zliczyć z posiadanych dowodów wpłat, na których są takie dane jak:

  • identyfikacja członka związku zawodowego
  • wskazanie organizacji, na rzecz której składki zostały zapłacone
  • tytuł wpłaty
  • kwota przekazanych pieniędzy

W przypadku, gdy pracodawca potrąca składki na rzecz organizacji związkowych z wynagrodzenia pracownika, wówczas wydatki te muszą być ustalone w oświadczeniu związku zawodowego zawierającym łączną wysokość składek od poszczególnych podatników.

Z uwagi na dużą krytykę związków zawodowych takiego sposobu potwierdzania kwot wpłat artykułowanych podczas projektowania Polskiego Ładu, argumentowanej dodatkowo tym, że wpłaty nie są ustalane jako comiesięczne stałe kwoty od każdego pracownika, a np. określony procent z wynagrodzenia, z wpłatą łączną za wszystkich pracowników danego zakładu, a zatem związek zawodowy często nie ma wiedzy o tym, jakie konkretnie kwoty pochodzą od danego, indywidualnego pracownika. Organizacje pracownicze nie otrzymują zestawień od przedsiębiorstw, z których mogłyby te dane przyporządkować do konkretnego zatrudnionego, bo firmy powołują się na obowiązek ochrony danych osobowych swych pracowników.

To oznacza, że związek zawodowy nie może wypełnić ustawowego obowiązku wydawania indywidualnych oświadczeń o wysokości otrzymanych wpłat, a zatem przepis to nakładający byłby martwy.

W teorii wydaje się, że mniejszym problem jest, jeśli składki na organizacje pracownicze określone są w nominalnie stałej wartości, bo wystarczy je przemnożyć przez ilość miesięcy z dokonaną wpłatą, czyli zazwyczaj przez 12 miesięcy. Niestety nie jest to rozwiązanie idealne i wykluczające błędy, ponieważ pracownik ma prawo w każdej chwili cofnąć zgodę na pobieranie składek członkowskich z jego pensji i od tego momentu nie są już one potrącane, natomiast przepisy wprost nie przewidują obowiązku informowania o tym fakcie organizacji związkowej, a co za tym idzie, może się zdarzyć, że wystawione przez nią oświadczenie o wysokości dokonanych wpłat nie będzie zgodne z prawdą. Dlatego też przedstawiciele części związków zawodowych apelowali do ustawodawcy o zmianę omawianego przepisu.

Związkowcy podkreślają, że są organizacje, które zrzeszają nawet do kilkunastu tysięcy członków i niewyobrażalnym jest, by miały co roku wydawać tyle indywidualnych oświadczeń o wysokości dokonanych wpłat na ich rzecz.

Argumentacja organizacji związkowych okazała się istotna dla projektodawców nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i przenieśli oni obowiązek informacyjny na pracodawców, dla których bezproblemowe będzie umieszczenie w PIT-11 stosownej informacji, ponieważ posługują się oni systemami elektronicznymi, które mogą automatycznie generować takowe informacje.

Czy wszystkie centrale związkowe są jednomyślne w opiniach na temat obowiązku informacyjnego o wysokości wpłat?

Otóż nie, centrale ogólnopolskie nie są w tym temacie jednomyślne. Dla przykładu władze NSZZ „Solidarność” mają wątpliwości odnośnie kontroli przepływu środków finansowych i uważają, że oświadczenia przygotowywane przez organizacje związkowe byłyby w tym przypadku rzetelniejsze niż oświadczenia wystawiane przez pracodawców, bo te pierwsze są potwierdzeniem rzeczywistych i faktycznych wpłat, a te drugie stanowią wyłącznie informację o potrąconych kwotach z wynagrodzenia pracownika, a nie oznaczają, że były one rzeczywiście przekazane organizacjom związkowym. Potwierdzają to przykłady, kiedy pracodawcy potrącają z wynagrodzenia składki na ubezpieczenie społeczne, lecz nie przekazują ich dalej do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Idąc tym tropem można rzecz, że wyłącznie związki zawodowe jako beneficjenci wpłat składek, mogą potwierdzać, czy faktycznie doszło do przekazania pieniędzy potrąconych z wynagrodzeń.

Podsumowując, jeśli składki na organizacje związkowe są potrącane z pensji zatrudnionego, to pracodawca będzie musiał informować swego pracownika o łącznej wysokości wpłat w formie rocznej deklaracji PIT-11. Zmiana ta jest wynikiem projektowanej przez rząd nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pierwotnie planowano by obowiązek informacyjny w postaci oświadczenia o dokonanych na rzecz związków zawodowych leżał w gestii samych organizacji pracowniczych, lecz większość z nich nie zgadzała się z takim rozwiązaniem argumentując tym, że pracodawcy przekazują comiesięczne wpłaty potrącone z pensji pracowników w łącznej wysokości bez danych osobowych zatrudnionych zasłaniając się przepisami RODO.