PPK dla pracodawców sektora publicznego

Od stycznia 2021 roku wprowadzanie pracowniczych planów kapitałowych (PPK) w życie rozpoczną między innymi jednostki samorządu terytorialnego. Na zawarcie właściwej umowy o zarządzenie PPK będą one miały czas do 26 marca 2021 roku.

Jakie są zasady wprowadzania w życie PPK?

PPK zostały wprowadzone w życie ustawą z dnia 4 października 2018 roku o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1342). Jest to system długoterminowego oszczędzania, oparty o wpłaty finansowane przez osoby zatrudnione, podmioty je zatrudniające, jak i środki budżetowe pochodzące z Funduszu Pracy.

Przewidziane są one jako obowiązkowe dla osób od 18 roku życia do ukończenia 55 lat i odbywają się w sposób automatyczny. Z kolei osoby w wieku pomiędzy 55 lat, a 70 lat mogą do programu przystąpić, jednakże na wniosek. Po ukończeniu 70 lat takiej możliwości nie ma już wcale.

Przepisy ustawy przewidują, iż każdy uczestnik może w dowolnym momencie zrezygnować z uczestnictwa w programie, jak i w dowolnej chwili do niego powrócić. Generalnie elem zaś całego programu jest gromadzenie środków na emeryturę i ich wypłata po osiągnięciu 60 roku życia.

Kogo obejmuje ustawa o PPK w kontekście podmiotów sektora finansów publicznych?

Zgodnie z zapisami ustawy, program obejmuje od dnia 1 stycznia 2021 roku wszystkie podmioty sektora finansów publicznych, niezależnie od ilości zatrudnionych osób. Obowiązek wdrożenia programu PPK spoczywa na podmiocie zatrudniającym co najmniej jedną osobę.

Co ważne, osobami zatrudnionymi w myśl ustawy o PPK są wyłącznie takie osoby, które obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.) z tytułów wymienionych w ustawie o PPK.

Tym samym, osobami takimi nie są zleceniobiorcy dobrowolnie objęci ubezpieczeniami społecznymi, czy też osoby podlegające ubezpieczeniom społecznym obowiązkowo, ale z innego tytułu niż wymienione powyżej.

Z kolei definicję osoby zatrudnionej spełniają nie tylko pracownicy z umową o pracę, lecz także ci, którzy pracują na podstawie powołania, wyboru, mianowania, jak i spółdzielczej umowy o pracę.

Kim są podmioty zatrudniające z sektora finansów publicznych?

Otóż generalnie podmiotami zatrudniającymi z tegoż sektora są:

• organy władzy publicznej (w tym organy administracji rządowej, kontroli państwowej, ochrony prawa, sądy i trybunały)
• jednostki samorządu terytorialnego i ich związki
• związki metropolitarne
• jednostki budżetowe
• samorządowe zakłady budżetowe
• agencje wykonawcze
• instytucje gospodarki budżetowej
• państwowe fundusze celowe
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz zarządzane przez nie fundusze
• Narodowy Fundusz Zdrowia
• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
• uczelnie publiczne
• Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne
• państwowe i samorządowe instytucje kultury
• inne państwowe lub samorządowe instytucje

Jak należy prawidłowo wdrożyć program PPK w jednostkach samorządu terytorialnego?

By wdrożyć program PPK w takiej jednostce należy przeprowadzić następujące czynności:

• wybrać instytucję finansową, która będzie zarządzać PPK
• zawrzeć z instytucją finansową umowę o zarządzanie PPK (czas do 26 marca 2021 roku), a następnie umowę o prowadzenie PPK (czas do 10 kwietnia 2021 roku)

Do oferowania prowadzenia i zarządzania programem PPK uprawnione zostały następujące podmioty:

• towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI)
• powszechne towarzystwa emerytalne (PTE)
• pracownicze towarzystwa emerytalne (PrTE)
• zakłady ubezpieczeń (ZU)

Warunkiem jest jednak posiadanie doświadczenia w zarządzaniu produktami inwestycyjnymi, spełnienie wymogu posiadania określonego kapitału własnego, a dodatkowo w przypadku ZU – dopuszczonych środków własnych oraz oferowania funduszy zdefiniowanej daty.

Wyboru instytucji finansowej dokonuje się spośród instytucji wpisanych do ewidencji PPK, prowadzonej przez Polski Fundusz Rozwoju SA. Zaś sam wybór powinien być dokonany w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeśli takiej nie ma – w porozumieniu z reprezentacją załogi.

Ponadto, art. 7 ust. 4a ustawy o PPK, w odniesieniu do samorządowych podmiotów zatrudniających, przyjmuje, iż wójt (czy też burmistrz lub prezydent miasta) oraz zarząd powiatu lub województwa może w imieniu podmiotów zatrudniających, będących jednostkami organizacyjnymi danej jednostki samorządu terytorialnego (JST), wybrać instytucję finansową, z którą te podmioty zawrą umowy o zarządzanie PPK.

Inicjatywa w zakresie wyboru instytucji finansowej została pozostawiona organowi zarządzającemu gminy, powiatu czy też województwa. Tym samym właśnie ten organ decyduje o tym, które jednostki organizacyjne danej JST zostaną objęte wspólnym wyborem. Uznano bowiem, iż pozostawienie decyzji poszczególnym jednostkom byłoby niecelowe z uwagi na nieefektywność całego procesu.

Jednakże nawet i w powyższym przypadku konieczny będzie udział strony społecznej. Bowiem takiego scentralizowanego wyboru trzeba będzie dokonać w porozumieniu z przedstawicielami organizacji związkowych działających w jednostkach organizacyjnych objętych wyborem lub w przypadku braku takich organizacji – z przedstawicielami reprezentacji osób zatrudnionych.

Jaka jest dalsza procedura po dokonaniu wyboru instytucji finansowej?

Po dokonaniu wyboru instytucji finansowej podmiot zatrudniający zawiera z nią umowę o zarządzanie PPK, a następnie o prowadzenie PPK. Tym samym osoba zatrudniona, w imieniu i na rzecz której zawarto umowę o prowadzenie PPK, staje się uczestnikiem tegoż programu.

Co ważne, to fakt, iż do końca 2020 roku obowiązuje ustawa z dnia 29 stycznia 2004 roku – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1843), której, zgodnie z zapisami ustawy o PPK, nie stosuje się do umów z zakresu prawa pracy, w tym do umów o zarządzanie PPK.

Od dnia 1 stycznia 2021 roku sytuacja ta jednak ulegnie zmianie. Otóż wówczas zaczyna obowiązywać ustawa z dnia 11 września 2019 roku – Prawo zamówień publicznych i przepisy tej nowej ustawy nie będą miały zastosowania do umów z zakresu prawa pracy, jednakże wyłączeniem nie objęto ani umów o zarządzanie PPK, jak i prowadzenie PPK. W powyższym kontekście brak stosowania nowego prawa zamówień publicznych do powyższych umów przewidziano, lecz w ograniczonym zakresie, w samej ustawie o PPK.

Od 1 stycznia 2021 roku do umów o zarządzanie PPK oraz umów o prowadzenie PPK nie będą miały zastosowania przepisy nowego prawa zamówień publicznych, jeżeli wartość zamówienia będzie niższa niż progi unijne wymienione w art. 3 ust. 1. Progami unijnymi są w tym zakresie kwoty wartości zamówień lub konkursów określone w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 roku w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE. Generalnie chodzi tutaj o zamówienia o wartości oszacowanej na poziomie lub powyżej 139 tys. euro.

Podsumowując, wprowadzenie programu PPK do jednostek sektora finansów publicznych staje się faktem. Przed samorządowymi pracodawcami sporo pracy, którą w znacznej większości przebrnęły już podmioty gospodarcze w Polsce. Z jednej strony to ułatwienie, gdyż pewne wątpliwości zostały już wyjaśnione, a procedury przećwiczone. Z drugiej jednak strony jednostki samorządu terytorialnego są na tyle odmiennymi podmiotami, iż pytania zapewne się dopiero pojawią. Należy jednakże mieć nadzieję, iż cała procedura przebiegnie sprawnie i bez zastrzeżeń.