Zmiany w funkcjonowaniu urzędów pracy

Zgodnie z zapowiedziami urzędników resortu pracy, spodziewać się należy reformy działania urzędów pracy, których celem jest ułatwienie w zatrudnianiu cudzoziemców, a przez to wzmocnienie polskiej gospodarki. Poniżej zapis uwag i spostrzeżeń na ten temat, jakie ma Iwona Michałek, wiceminister rozwoju, pracy i technologii.

Jak wygląda obecnie sytuacja na rynku pracy i czego należy spodziewać się w przyszłości?

Generalnie stopa bezrobocia rejestrowanego utrzymuje się od kilku miesięcy na stałym poziomie w granicach 6,1%. Odnośnie przyszłego roku to można oczekiwać jego dalszego wzrostu, choć skala zmian raczej nie będzie zbyt duża.

Taka ocena perspektyw rynku pracy wynika też z optymizmu panującego wśród pracodawców. Zgodnie z ostatnimi badaniami sondażowymi 70% pracodawców deklaruje w roku 2021 utrzymanie tegorocznego stanu zatrudnienia, natomiast tylko 8% planuje zwolnienia, a aż 17% myśli o wzroście zatrudnienia.

Na rynek pracy na pewno wpływ mają cały czas funkcjonujące programy pomocowe, jak chociażby tarcza branżowa, która przedłużyła okres udzielania wsparcia przedsiębiorcom do 30 czerwca 2021 roku. Poza tym konstrukcja tarczy branżowej jest taka, iż umożliwia ona rządowi, na podstawie rozporządzenia, rozszerzenie liczby branż otrzymujących wsparcie rządowe.

Generalnie z analiz i obserwacji rynku wynika, iż niektóre branże znajdują się w kłopotach, ale też są i takie, które radzą sobie całkiem dobrze. O wzrostach sprzedaży można mówić w kontekście branży księgarskiej (wzrost zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej), odzieżowej, obuwniczej, artykułów AGD, TRV i mebli. Równie dobrze w obecnym kryzysie radzi sobie rynek mieszkaniowy.

A jakie branże źle radzą sobie z kryzysem, gdzie wymagana jest interwencja?

Generalnie już od początku epidemii rząd prowadzi rozmowy z ponad 40 branżami, które najbardziej ucierpiały wskutek wprowadzonych obostrzeń i zakazów prowadzenia działalności gospodarczej.

W tym zakresie mowa jest o takich branżach gospodarki, jak:

• branża hotelarska
• branża gastronomiczna
• branża sportowa
• branża eventowa
• branża kongresowa
• branża targowa
• branża ślubna

Rząd na bieżąco analizuje możliwości wsparcia podmiotów z tych branż, starając się wspomóc tych, którzy negatywne skutki odczuwają najdotkliwiej.

Co zatem wiemy o dzisiejszym rynku pracy i jakich zmian na nim powinniśmy oczekiwać?

Zasadniczo sytuacja na polskim rynku pracy jest zdecydowanie lepsza niż w innych krajach europejskich. Okazuje się, iż Polska ma zaraz po Czechach najniższą stopę bezrobocia w całej Unii Europejskiej.

Jednakże należy pamiętać, iż przed wybuchem epidemii mieliśmy do czynienia z rynkiem pracownika i bardzo niskim poziomem bezrobocia. To wymuszało konieczność zmian w zakresie funkcjonowania instytucji rynku pracy. I te zmiany, pomimo pewnego zamrożenia spowodowanego epidemią i kryzysem przez nią wywołanym, będą zachodziły.

Urzędy pracy, podobnie jak i inne instytucje, czy prywatne przedsiębiorstwa działające bezpośrednio na rynku pracy, muszą dostosować się i swoją ofertę do dynamicznych zmian tutaj zachodzących. W perspektywie najbliższych 3 lat powinien powstać nowoczesny i sprawnie zarządzany system urzędów pracy, mający sprostać oczekiwaniom i potrzebom pracodawców oraz osób poszukujących pracy.

Zatem jakich zmian należy się spodziewać w zakresie funkcjonowania urzędów pracy?

Generalnie powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy, szczególnie obecnie w dobie epidemii, sprawdziły się. Ich zadaniem była sprawna pomoc w zakresie wsparcia udzielanego za pośrednictwem rządowych tarcz antykryzysowych i z tego wywiązały się dobrze, przyczyniając się do uratowania wielu zagrożonych likwidacją miejsc pracy.

Natomiast elementy, które wymagają usprawnienia i unowocześnienia, to:

• położenie większego nacisku na aktywizację zawodową (aktywne, a nie pasywne formy pomocy)
• wzmocnienie programów rozwoju kompetencji przez całe życie
• zwiększenie cyfryzacji obsługi klientów
• oddzielenie statusu bezrobotnego od ubezpieczenia zdrowotnego

Dziś trudno mówić o szczegółowych rozwiązaniach, tym niemniej takie będą kierunki zmian w zakresie funkcjonowania instytucji rynku pracy. Bardzo mocna promocja dotyczyć będzie rozwijania kształcenia ustawicznego. W tym zakresie rząd Polski podziela założenia Komisji Europejskiej i będzie starał się wnieść wkład w rozwój polityki europejskiej w obszarze long life learning.

Reformie poddane zostanie też funkcjonowanie Ochotniczych Hufców Pracy (OHP), gdyż zdaniem rządzących, to bardzo potrzebna instytucja, która powinna efektywnie i profesjonalnie przygotowywać młodzież do wejścia na rynek pracy. Kolejnym elementem, który ma ulec zmianie, jest zmiana podejścia urzędów do świadczenia usług na rzecz pracodawców, by najtrafniej odpowiadać na ich potrzeby i oczekiwania.

Jakie jeszcze zmiany są przewidywane odnośnie funkcjonowania instytucji rynku pracy?

Wraz z początkiem roku spodziewane jest rozpoczęcie prac nad nowelizacją dwóch ustaw. Mianowicie mowa jest w tym zakresie o reformie urzędów pracy, jak i zatrudnianiu cudzoziemców w Polsce. Te zmiany powinny wpisać się w ministerialny plan rozwoju rynku pracy, który z jednej strony powinien przyczynić się do dalszej ochrony polskich przedsiębiorstw i pracowników, a z drugiej do wzmocnienia polskiej gospodarki w czasie pocovidowym, umożliwiając gospodarce powrót na ścieżkę stabilnego wzrostu.

Obecnie analizowana jest sytuacja cudzoziemców spoza Unii Europejskiej, by móc zaproponować takie rozwiązania, które ułatwią im możliwość podjęcia pracy, szczególnie w profesjach, które na naszym rynku są bardzo cenione i pożądane. W tym zakresie trudno jest mówić o szczegółach, tym niemniej ideą zmian będzie poprawa efektywności procedur zatrudniania cudzoziemców, ich pełna elektronizacja, jak i lepsze odzwierciedlenie aktualnych potrzeb pracodawców. Z drugiej strony ważna będzie też ochrona krajowego rynku pracy, jak i zapewnienie, by cudzoziemcy nie padali ofiarą nadużyć.

Jakie jeszcze elementy są istotne w kontekście prowadzonych prac nad zmianami na rynku pracy?

Zasadniczo urzędnicy ministerialni są w zakresie opracowywania zmian w stałym kontakcie z innymi resortami, jak choćby Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, czy też przedstawicielami związków zawodowych. Dyskusje takie toczone są w ramach posiedzeń Rady Dialogu Społecznego.

Od 2015 roku monitorowana jest również sytuacja związana z wpływem cudzoziemców na lokalne rynki pracy. I w tym roku, pomimo panującej epidemii, utrzymuje się pozytywny trend poprawy oceny skutków zatrudniania cudzoziemców. Poza tym, w trakcie prowadzonych dyskusji poruszane są też kwestie związane z uregulowaniem zasad pracy zdalnej, czy też związanej z nią kwestii bhp w kodeksie pracy.

Co zatem może zmienić się odnośnie pracy zdalnej i jej wpływu na rynek pracy?

Generalnie praca zdalna jako forma świadczenia pracy ma się znaleźć na stałe w kodeksie pracy. Cały czas negocjowane są w ramach RDS warunki jej funkcjonowania. Rządowi zależy, by w drodze dialogu wypracować takie rozwiązania prawne, które właściwie zabezpieczą interesy obu stron stosunku pracy, zatem pracowników i pracodawców.

W nowych przepisach znajdą się też odniesienia do kosztów związanych ze świadczeniem przez pracownika pracy zdalnej, jak i kwestii związanych z bhp. Ponadto, powinno tam znaleźć się doprecyzowanie miejsca oraz warunków wykonywania pracy zdalnej.

Podsumowując, niewątpliwie w przeciągu najbliższych kilku miesięcy powinniśmy mieć do czynienia ze zmianami w zakresie funkcjonowania instytucji rynku pracy. Na chwilę obecną trudno jednak o wskazanie konkretnych zmian, które powinny nastąpić, tym niemniej zarys tematyczny jest już znany. Generalnie mowa będzie o usprawnieniu funkcjonowania samych instytucji rynku pracy, położeniu nacisku na kształcenie ustawiczne, jak i ułatwieniach w zakresie zatrudniania cudzoziemców.